ماه خدا به سوی شما روی آورده است، با برکت و رحمت و مغفرت، ماهی که برترین ماهها و روزهایش برترین روزها و شبهایش برترین شبهاست. نفسهای شما در آن ماه تسبیح است و خواب شما در آن ماه عبادت است..پس شقی آن کسی است که از غفران الهی در این ماه محروم بماند... در این ماه شیطان در غل و زنجیر است، پس از خدا بخواهید که بر شما مسلط نشود.
و امیر المومنین علیه السلام در این زمان از پیامبر خدا پرسید که برترین اعمال در این ماه چیست؟ و پاسخ شنید که برترین اعمال در این ماه ورع و خودداری از محارم الهی و گناهان است. پس پیامبر شروع کرد به گریستن، علی علیه السلام پرسید که ای پیامبر خدا چه چیز شما را به گریستن وادار کرد؟ و پیامبر فرمود: گریه میکنم برای آن چه در این ماه به تو میرسد. گویا تو را میبینم که برای پروردگارت نماز میگزاری. و برخواسته است شقیترینِ اوّلین و آخرین جفت پی کننده ناقه ثمود و بر فرقت ضربتی زده است که با آن ریش تو خضاب شده است. پس، من عرض کردم: این در سلامت دین من است. فرمود: در سلامت دین تو است!
در آستانه فرارسیدن ماه رحمت و میهمانی خدا، رجانیوز متن کامل و ترجمه خطبه زیبای شعبانیه را تقدیم میکند. این خطبه شریفه در صفحه 157 از جلد 96 کتاب شریف بحارالانوار و همچنین صفحه 295 جلد اول عیون أخبار الرضا قابل دسترسی است.
عن أبی الحسن الرضا، عن أبیه، عن آبائه، عن أمیرالمؤمنین علیه السلام قال: إنَّ رسول الله صلی الله علیه و آله خَطبَنا ذات یوم فقال صلی الله علیه و آله:
أیها الناس، إنّه قد أقبلَ الیکم شهرُ اللهِ بالبَرکة وَ الرّحمة وَ المَغفرة، شهرٌ هوَ عندَ اللهِ أفضلُ الشّهورِ، و أیامُهُ أفضلُ الأیامِ، و لیالیهِ أفضلُ اللّیالی، و ساعاتُهُ أفضلُ السّاعات، هوَ شهرٌ دُعِیتُم فیهِ الی ضِیافَةِ الله، وجُعِلتُم فِیهِ مِن أهلِ کرامةِ اللهِ، أنفاسُکُم فِیهِ تسبیحٌ، ونَومُکُم فِیهِ عِبادَةٌ، وَ عَمَلُکُم فِیهِ مَقبولٌ، و دُعاؤُکُم فِیه مُستجابٌ.
فَسئلوا اللهَ ربَّکم بِنِیاتٍ صادِقَة، و قلوب طاهِرَة أن یوَفّقکم لِصِیامِهِ، وَ تَلاوة کتابِهِ، فإنّ الشّقی مَن حُرِمَ غفرانُ اللهِ فی هذا الشَّهرِ العَظیم، وأذکُروا بِجُوعِکُم وَ عَطَشِکُم فِیه جوعَ یومِ القِیامَةِ وَ عَطَشَهُ، وَ تَصَدّقوا عَلی فُقَرائِکم وَ مَساکِینِکُم، وَ وَقّروا کِبارَکُم، وأرحَمُوا صِغارَکُم، وَ صِلُوا أرحامَکُم، وَ أحفَظُوا ألسِنَتَکُم، وغَضّوا عَمّا لا یحِلّ النَّظرُ إلیه أبصارَکُم، و عمّا لا یحلّ الإستِماعُ إلیه أسماعَکُم، وَ تَحَنّنوا علی أیتامِ النّاس یتحَنّنُ عَلَی أیتامِکُم، وَ تُوبُوا الی اللهِ مِن ذنوبِکُم، و أرفَعوا إلیه أیدیکم بالدّعاءِ فی أوقاتِ صلواتِکُم، فإنّها أفضلُ السّاعات،ینظُرُ اللهِ عزّوجلّ فِیها بالرّحمةِ الی عِبادِهِ،یحبِبهُم اذا ناجَوه، وَیلبّیهِم اذا نادَوهُ، وَ یستجیبُ لَهُم اذا دَعَوه.
أیها النّاس، إنّ أنفُسَکم مَرهونَة بِأعمَالِکُم، فَفَکّوها بِاستِغفَارِکُم، وَ ظُهورِکُم ثقیلةٌ مِن أوزارِکُم فَخَفّفوا عَنها بِطولِ سُجُودِکُم، وإعلَمُوا أنّ اللهَ تَعالی ذِکرُه أقسَمَ بِعِزّتِهِ أن لا یعَذّبَ المُصَلّینَ وَ السّاجِدینَ، و أن لا یروعَهُم بالنّار یومَ یقومُ النّاسُ لِرَبّ العالَمِینَ.
أیها الناسُ، مَن فَطّرَ مِنکُم صائِماً مُؤمِناً فِی هذا الشّهرِ کانَ لَه بِذلکَ عندَاللهِ عِتقُ رقبَةٍ،وَ مغفرةٌ لِما مَضَی مِن ذُنُوبِهِ، قیلَ: یا رَسولَاللهِ، وَ لیسَ کُلّنا یقدِرُ عَلَی ذلکَ، فقالَ صلّی اللهُ علیه و آله: اتّقوا النّارَ وَ لَو بِشِقّ تَمرَةٍ، اتقوا النّارَ و لَو بِشَربَةٍ مِن ماءٍ، أیها الناسُ، مَن حَسّنَ مِنکم فی هذا الشّهرِ خُلقَه کان له جَوازاً علی الصّراطِ یومَ تَزِلُّ فیه الأقدامُ، و مَن خَفّفَ فی هذاالشّهرِ عمّا مَلَکت یمینُهُ، خَفّفَ اللهُ علیه حِسابَه، و مَن کَفّ فیه شَرّهُ کَفّ اللهُ عنهُ غَضَبَهُ یومَ یلقاهُ، و مَن أکرَمَ فیهِ یتیماً اکرَمَهُ اللهُ یومَ یلقاهُ، و مَن وَصَلَ فیه رَحِمَه وَصَله اللهُ برحمَتِهِ یومَ یلقاه، وَ مَن قَطَعَ فیهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اللهُ عَنهُ رَحمَتَه یومَ یلقاهُ، و مَن تَطَوّعَ فِیه بِصَلاةٍ کَتَبَ اللهُ لَه بَرائةً مِن النّارِ، و مَن أدّی فِیهِ فَرضاً کانَ له ثَوابَ مَن أدّی سَبعینَ فَریضةً فِیما سِواهُ مِن الشّهور، و مَن أکثَرَ فِیهِ مِنَ الصّلاةِ علَی ثَقّلَ اللهُ مِیزانَهُ یومَ تَخِفُّ المَوازِینُ، و مَن تَلا فِیه آیةً مِنَ القُرآنِ کانَ لَهُ مِثلَ اجرِ مَن خَتَمَ القرآنَ فِی غَیرهِ مِن الشُّهورِ، أیها النّاسُ، إنّ أبوابَ الجَنانِ فِی هذا الشَّهرِ مُفَتّحَةٌ فاسئَلوا رَبّکُم أن لا یغلِقَها علیکم.
و إنّ أبوابَ النّیرانِ مُغلّقةٌ فاسئَلوا ربّکُم أن لا یفتَحُها عَلیکُم، والشّیاطِینُ مَغلولَةٌ، فاسئلوا ربّکم أن لا یسلّطَها عَلیکُم،
قالَ امیرالمؤمنین علیه السلام: فَقُمتُ وَ قُلتُ: یا رسولَاللهِ! ما أفضلُ الأعمالِ فِی هذا الشّهرِ؟ فقالَ صلی الله علیه و آله: یا أبالحسنُ، أفضلُ الأعمالِ فی هذا الشّهرِ ألوَرَعُ عن محارمِ اللهِ عزّوجلّ. ثمّ بَکَی، فَقلتُ: یا رسولَاللهِ ما یبکِیکَ؟ فقالَ یا علی، أبکی لِما یستحلّ مِنک فی هذا الشّهر.کأنّی بِکَ وَ أنتَ تُصلّی لِرَبّکَ وَ قد انبَعَثَ أشقَی الأولینَ شَقیقَ عاقِرِ ناقَهِ ثمود، فَضَرَبَکَ ضربَةً علَی قَرَنِکَ فَخَضّبَ منها لِحیتَکَ، قالَ امیرُالمؤمنینَ علیه السّلام: فَقلتُ: یا رسولَ اللهِ، و ذلکَ فی سَلامَةٍ مِن دِینی؟ فقال صلی الله علیه و آله: فی سلامة من دینک. ثمّ قالَ صلّی الله علیه و آله: یا علی، مَن قَتلکَ فَقد قَتلَنِی، و مَن أبغَضَکَ فَقَد أبغَضَنی، و مَن سَبّکَ فَقَد سَبّنِی، لأنّکَ مِنّی کَنَفسِی، روحُکَ مِن روحی، و طِینتُکَ مِن طینتِی، إنّ الله تبارک و تعالی خَلقنِی و ایاکَ،و إصطَفانِی وَ ایاکَ، و إختارَنی للنبوّة، وَ إختارَکَ لِلإمامَةِ، و مَن أنکَرَ امامَتَکَ فَقَد أنکَرَ نُبُوّتِی
حضرت امام رضا علیه السّلام از پدران بزرگوارش از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام روایت کرده است که فرمود: پیغمبر اکرم صلّیالله علیه وآله وسلّم روزی برای ما خطبه خواند و فرمود:
ای مردم! به درستی که ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است. ماهی که نزد خدا بهترین ماهها، روزهایش بهترین روزها، شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات است. ماهی که در آن به ضیافت خدا خوانده و از اهل کرامت خدا قرار داده شدهاید. نفسهای شما در آن ثواب تسبیح دارد و خواب شما در آن عبادت و عمل شما در آن مقبول و دعای شما در آن مستجاب است؛ پس با نیّتهای راست و دلهای پاک، از خدا درخواست کنید که شما را برای روزه و تلاوت قرآن توفیق دهد. به درستی که شقی و بد عاقبت، کسی است که از آمرزش خدا در این ماه بزرگ محروم شود و به گرسنگی و تشنگی خود در این ماه، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را یاد کنید. و بر فقیران و مسکینان خود صدقه بدهید، سالمندان را احترام نمایید، بر صغار و خُردسالان رحم کنید؛ و صله ارحام نمایید و زبانهای خود را [از آن چه نباید گفت] و چشمهای خود را از آن چه نباید به آن نگاه کرد، نگاه دارید؛ و گوشهای خود را از آن چه نباید شنید حفظ کنید، و با یتیمان مردم مهربانی کنید، تا با یتیمان شما مهربانی شود، و از گناهان خود به سوی خدا توبه و بازگشت نمایید و دستهای خود را در اوقات نماز به دعا بلند کنید که آن هنگام بهترین ساعتها است.
خدا به رحمت به سوی بندگانش نظر میفرماید و هرگاه ایشان با او مناجات نمایند، جواب میفرماید و هرگاه او را ندا کنند، لبیک میگوید و هرگاه او را بخوانند، مستجاب میکند.
ای مردم! به درستی که جانهای شما در گرو عملهای شما است؛ پس با استغفار، از گرو بیرون آورید، و پشتهای شما از گناهانتان سنگین است. پس به طول دادن سجود، آن را سبک سازید. و بدانید که خدا به عزّت خود سوگند یاد کرده است که نمازگذاران و سجده کنندگان را عذاب نکند و آنها را به آتش جهنّم در روز قیامت نترساند.
ای مردم! هر کس از شما مؤمن روزهداری را در این ماه افطار دهد، برای او نزد خدا ثواب یک بنده آزاد کردن و آمرزش گناهان گذشته خواهد بود. پس گفته شد: یا رسولالله! همه ما قدرت بر آن نداریم؛ فرمود: با افطار دادن به روزهدار اگر چه به نصف دانه خرما باشدـ از آتش بپرهیزید. اگر چه به شربتی آب باشد.
ای مردم! هر کس از شما خلق خود را در این ماه نیکو سازد، گذشتن از صراط در روزی که قدمها بر آن بلغزد، برای او است.
ای مردم! کسی که در این ماه خدمت غلام و کنیز خود را سبک گرداند، خدا در قیامت حساب او را آسان سازد. و هر کس در این ماه شرّ خود را باز دارد، خدا خشم خود را از او در روز قیامت باز دارد. و کسی که یتیمی را در این ماه گرامی بدارد، خدا او را در روز قیامت گرامی دارد.
و کسی که در این ماه با خویشاوند خود صله نماید، خدا او را در قیامت به رحمت خود وصل کند.
و کسی که در این ماه قطع رحم کند، خدا در روز قیامت رحمت خود را از او قطع فرماید. و هر کس در این ماه نماز مستحبّی به جای آورد، برای او برائت از آتش نوشته میشود. و کسی که نماز واجب به جای آورد، مثل کسی است که در ماههای دیگر هفتاد نماز واجب به جا آورد.
و کسی که در این ماه بسیار بر من صلوات بفرستد، خدا در روزی که میزانها سبک باشد، میزان او را سنگین سازد. و هر کس در این ماه تلاوت آیهای از قرآن کند، ثواب ختم قرآن در ماههای دیگر را دارد.
ای مردم! درهای بهشت در این ماه گشوده است؛ از خدا بخواهید که [این درها را] به روی شما نبندد و درهای آتش، بسته است؛ از پروردگار خود بخواهید که آنها را به روی شما باز نگرداند. و شیاطین دربند هستند؛ از خدا درخواست کنید که آنها را بر شما مسلّط نسازد.
امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمود: پس من برخاستم و عرض کردم: یا رسولالله! بهترین اعمال در این ماه چیست؟ فرمود: یا اباالحسن! فاضلترین اعمال در این ماه پارسایی است از آن چه خدا حرام کرده است.
سپس رسول خدا صلّیالله علیه وآله وسلّم گریست. عرض کردم: یا رسول الله! چه چیز شما را به گریه درآورد؟ فرمود: گریه میکنم برای آن چه در این ماه به تو میرسد. گویا تو را میبینم که برای پروردگارت نماز میگزاری. و برخواسته است شقیترینِ اوّلین و آخرین جفت پی کننده ناقه ثمود و بر فرقت ضربتی زده است که با آن ریش تو خضاب شده است. پس، من عرض کردم: این در سلامت دین من است. فرمود: در سلامت دین تو است! سپس فرمود: یا علی! هر کس تو را بکشد، مرا کشته و هر کس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته؛ برای این که تو از من، مثل جان منی و طینت تو از طینت من است و تو وصی من و خلیفه من بر امّتم هستی!